Dieta przy niedoczynności nadnerczy – jak zbilansować posiłki?

Czym jest niedoczynność nadnerczy?

Niedoczynność nadnerczy — brzmi tajemniczo? W praktyce to przewlekłe, czasem bardzo groźne zaburzenie, które w Polsce nadal bywa mylone z innymi problemami zdrowotnymi. Pod tym pojęciem kryje się stan, w którym kora nadnerczy produkuje zbyt mało najważniejszych hormonów, takich jak kortyzol oraz aldosteron. Objawów możesz długo nie zauważyć… aż pojawią się nagle i zaskakująco gwałtownie.

Niedoczynność kory nadnerczy w swojej klasycznej, pierwotnej postaci to właśnie słynna choroba Addisona. Umówmy się — samo „nadnercze” raczej rzadko zaprząta nasze myśli, dopóki nie zaboli lub nie zafunduje serii nietypowych dolegliwości. Ale jeśli kora nadnerczy nie działa prawidłowo, organizm nie radzi sobie z codziennym stresem, pogarsza się regulacja wody i elektrolitów, a czasami do gry wkraczają poważne powikłania.

Czy zawsze chodzi o pierwotną niedoczynność kory nadnerczy? Niekoniecznie. Gdy zawodzi przysadka, czyli ten „kontroler” produkujący najważniejszy hormon — ACTH — rozwija się wtórna niedoczynność kory nadnerczy. Główna różnica? Wtórna forma to brak wystarczającego wydzielania ACTH, a pierwotna — bezpośrednie uszkodzenie nadnerczy. To naprawdę robi różnicę na poziomie hormonów nadnerczy i symptomów.

Niektórzy borykają się z problemem od urodzenia — wtedy przyczyną jest tzw. wrodzony przerost nadnerczy (rzadziej spotykany). Rozwijają się objawy niedoczynności kory nadnerczy, a rozpoznanie bywa trudne, bo początkowo symptomy mogą być bardzo dyskretne.

Przyczyny niedoczynności nadnerczy

No dobrze, skąd się to właściwie bierze? Odpowiedź jest nieco bardziej złożona niż mogłoby się wydawać. Jeśli chodzi o pierwotną niedoczynność kory nadnerczy, najczęstszą przyczyną jest autoimmunologiczne uszkodzenie nadnerczy — organizm „myli” własne tkanki ze wrogiem i je niszczy. Właśnie w ten sposób powstaje choroba Addisona.

Ale to nie wszystko. Kluczowe mogą być także:

• przebyte zakażenia, które prowadzą do trwałego uszkodzenia kory nadnerczy,
• długotrwałe stosowanie leków, takich jak glikokortykosteroidy, a ich nagłe odstawienie powoduje wtórną niedoczynność,
• nowotwory niszczące nadnercze lub zajmujące przysadkę, co znacząco wpływa na czynności kory nadnerczy.

Stosunkowo rzadko, ale jednak – z powodu wrodzonej wady enzymatycznej, pojawia się tzw. wrodzony przerost nadnerczy, czego efektem jest hormonalny chaos i przewlekle utrzymujący się niedobór hormonów kory nadnerczy.

Jeśli chodzi o wtórną niedoczynność, cała sprawa kręci się wokół przysadki i zmniejszonego poziomu ACTH we krwi. Przysadka po prostu „przestaje dopingować” nadnercze do pracy — spada więc produkcji hormonów kory nadnerczy. Warto wspomnieć, że czasem przewlekle występująca niedoczynność tarczycy (np. choroba Hashimoto) także może mieć wpływ na wydzielanie hormonów nadnerczy.

Nie zapomnijmy też o bardzo istotnych mechanizmach wtórnej niedoczynności kory nadnerczy:

• guzach przysadki,
• urazach głowy,
• stanach pourazowych oraz powikłaniach po leczeniu onkologicznym.

A co, jeśli powiem Ci, że objaw przewlekłego stresu również może szkodzić nadnerczom? Poważnie! Przeciążone nadnerczowy układ hormonalny z czasem „nie wyrabia” z wydzielaniem hormonów odpowiedzialnych za odporność na stres, a zaburzenia produkcji kortyzolu nie są wcale takie rzadkie.

Objawy niedoczynności nadnerczy

Jak rozpoznać, że z naszymi nadnerczami dzieje się coś poważnego? Ten temat potrafi być zdradliwy. Objaw klasyczny – przewlekłe zmęczenie, które nie mija nawet po przespanej nocy. To tylko wierzchołek góry lodowej! Inne, typowe objawy choroby Addisona i niedoczynności kory nadnerczy to:

• utrata masy ciała mimo normalnego apetytu,
• nudności i wymioty utrzymujące się nawet przez kilka dni,
• ciemniejszy odcień skóry w okolicach blizn, zgięć czy błon śluzowych,
• przewlekle niskie ciśnienie — wstajesz, a świat wiruje,
• spadek stężenia kortyzolu i ACTH we krwi w porannych pomiarach,
• osłabienie, łatwe męczenie się,
• skłonność do utraty przytomności w sytuacjach stresowych (przełom nadnerczowy),
• zaburzenia elektrolitowe, czyli np. „dziwne skurcze mięśni”,
• zwiększone pragnienie i tendencja do częstego oddawania moczu.

Warto to przemyśleć — czasem objawy są naprawdę subtelne. Jednak, gdy spadnie stężenie kortyzolu, pojawia się wyraźna apatia, brak sił, a nawet depresyjny nastrój. Charakterystycznym objawem niedoboru hormonów bywa właśnie ciemniejszy kolor skóry (hiperpigmentacja), najbardziej zauważalny na dłoniach, łokciach czy dziąsłach. Dzieje się tak, bo podwyższone ACTH wpływa nie tylko na wydzielanie kortyzolu, lecz także na melanocyty.

Zastanawiasz się, czy to ma sens? Otóż, w przypadku choroby Addisona rozpoznanie opiera się na badaniach klinicznych: stwierdza się niskie stężenie kortyzolu i wysokie ACTH we krwi w godzinach porannych. Najważniejsze jest szybkie leczenie, najczęściej opierające się na suplementacji hydrokortyzonem i przywróceniu równowagi hormonalnej w organizmie. To naprawdę działa! Odpowiednio dobrana dieta może okazać się kluczowa w walce z przewlekłym zmęczeniem i powrocie do dobrej formy.

Pamiętaj — objawy niedoczynności bywają niespecyficzne, a rozpoznanie pierwotnej lub wtórnej postaci wymaga konsultacji ze specjalistą. Jeśli masz choćby cień podejrzenia, że coś jest nie tak z Twoimi nadnerczami, lepiej nie czekaj.

Dieta w niedoczynności nadnerczy – ogólne zasady

Czy wiesz, że to, co jesz, może realnie wpłynąć na pracę Twoich nadnerczy? I nie chodzi tylko o te oczywiste rzeczy, jak kawa czy cukier. Przy niedoczynności nadnerczy to właśnie odpowiednia dieta, regularne posiłki i sprytne dbanie o minerały mogą być wręcz przełomowe dla Twojego samopoczucia. Brzmi zachęcająco? No to zaczynajmy!

Jakie składniki odżywcze są najważniejsze?

Gdy kora nadnerczy wytwarza za mało hormonów, organizm odczuwa to na własnej skórze: spada energia, pojawia się niskie ciśnienie tętnicze, możesz zauważyć skłonność do dieta a hormony – dokładnie! To nie jest przypadek. Kora nadnerczy i nadnercze całościowo odpowiadają za produkcję hormonów, które wpływają na poziom glukoza, regulację wody w organizmie czy równowagę sodu i potasu.

To właśnie dlatego osoby z niedoczynnością nadnerczy powinny szczególnie zadbać o:

• większe spożycie soli – nie bój się jej, jeśli kora nadnerczy nie pracuje jak trzeba! To naprawdę działa, bo niskie stężenia aldosteronu sprawiają, że tracisz sód z moczem, a więc warto postawić na diety bogata w sód,
• produkty dostarczające naturalnych cukrów i błonnika, jak warzywa i owoce, bo wspierają poziom glukoza oraz dostarczają elektrolitów,
• zdrowe tłuszcze z orzechów, oliwy z oliwek i awokado, które pomagają w utrzymaniu odpowiedniej masy ciała i wyrównaniu produkcji hormonów nadnerczy.

Zadajesz sobie pytanie – po co sól? To proste: spożycie sodu pomaga zatrzymać wodę w organizmie i zmniejsza ryzyko niekomfortowego osłabienia, zawrotów głowy czy innych przykrych objawów, które znasz aż za dobrze.

Jakie produkty powinny dominować w diecie?

W praktyce najwięcej energii dają Ci te składniki, które naturalnie wspierają kora nadnerczy i niwelują osłabienia. A co warto jeść, żeby organizm wrócił na właściwe tory? Odpowiedź może Cię zaskoczyć – jest naprawdę… prosta!

• warzywa i owoce – są idealnym źródłem witamin, minerałów i naturalnych cukrów (a przecież właśnie ich potrzebuje kora nadnerczy i całe nadnercze),
• produkty pełnoziarniste – pomagają wyrównać stężenia glukoza we krwi i dają uczucie sytości na dłużej,
• tłuste ryby, jaja, chude mięso oraz rośliny strączkowe – białko wspiera regenerację, a zdrowe tłuszcze umożliwiają spokojną produkcję hormonów, nawet jeśli kora nadnerczy jest osłabiona,
• produkty bogate w sód, jak dobrej jakości buliony czy kiszonki – tu nie należy się ich bać.

Może masz chęć spożywania słonych pokarmów, pojawia się nagle ochota na słone przekąski? To nie przypadek! Niedobory sodu powodują wyraźną potrzebę sięgania po słony smak – organizm samy daje znać, że poziom sodu jest już zbyt niski. Zastanawiasz się, czy to ma sens? W przypadku niedoczynności kory nadnerczy jak najbardziej.

Produkty do unikania w diecie

Okej, już wiesz, co jeść. Ale równie istotne, by wiedzieć, czego unikać, zwłaszcza jeśli zależy Ci na tym, by kora nadnerczy nie była dodatkowo przeciążana. Produkty, które wywierają negatywny wpływ na nadnercze i gospodarkę elektrolitową, mogą nasilać niepożądane objawy oraz zmuszać kora nadnerczy do jeszcze większego wysiłku.

• produkty wysoko przetworzone oraz z dużą ilością cukru – podnoszą glukoza szybko, ale później następuje gwałtowny spadek, co wyczerpuje nadnercze,
• kawa, napoje energetyczne i mocna herbata – mogą prowadzić do nagłych wahań produkcji hormonów nadnerczy oraz nasilać osłabienia,
• ogranicz spożycie alkoholu oraz produktów powodujących odwodnienie, jak słone przekąski (nie jest to tożsame z regularnym spożywaniem soli, które jest zalecane – chodzi o nadmiar i rodzaj),
• unikać nadmiaru rafinowanych węglowodanów – to pułapka, w którą łatwo wpaść, gdy brakuje energii po wysiłku fizycznym.

Pamiętaj, nie chodzi o restrykcje czy rygor – klucz to umiejętny dobór produktów, które wspierają równowagę sodu i potasu oraz regularność posiłków. Dzięki przemyślanej diecie można ograniczyć objawy niedoczynności – jak chroniczne zmęczenie, wahania masy ciała czy spadki ciśnienia – i przywrócić kora nadnerczy szansę na bardziej stabilną pracę. A co, jeśli powiem Ci, że być może wystarczy dobrze dobrana dieta, odpowiednie spożycie sodu i codzienna porcja warzyw, by poczuć prawdziwą różnicę? Zaskoczyło mnie, jak proste to było.

Przykładowy jadłospis dla osób z niedoczynnością nadnerczy

Dieta przy niedoczynności nadnerczy potrafi być wyzwaniem – wiem, jak trudne są poranki, gdy energia gdzieś znika jeszcze przed śniadaniem. Najważniejsze? Regularność, stabilność i troska o dobrze rozplanowane połączenia białka, tłuszczów i węglowodanów w każdym posiłku. Dobrze, przejdźmy do konkretów!

Śniadanie – propozycje posiłków

Czy wiedziałeś, że już pierwsze śniadanie pomaga wesprzeć pracę nadnerczy? To nie żart – regularnie dostarczając organizmowi właściwych składników, można uniknąć wielu przykrych konsekwencji, z których część to nieprzyjemny objaw niedoczynności. Co warto zjeść? Przygotowałem kilka opcji:

• omlet z dwóch jaj, dodatkiem świeżego szpinaku oraz papryki, podany z kromką chleba pełnoziarnistego,
• owsianka na mleku, z bananem (banany to świetne źródło potasu!) oraz orzechami włoskimi,
• kanapka z pieczonym indykiem, ogórkiem i plasterkiem żółtego sera,
• twarożek z rzodkiewką i szczypiorkiem, doprawiony odrobiną soli, do tego pomidory i zbożowe pieczywo.

Każde z tych śniadań dba o glukoza – stabilny poziom cukru rano pozwoli lepiej radzić sobie ze spadkami energii. Dodatkowo, obecność białka sprawia, że kora nadnerczy dostaje wspierający sygnał od Twojego metabolizmu. Zaskoczyło mnie, jak proste to było – a działa!

Obiad – propozycje posiłków

Tutaj nie ma miejsca na kompromisy – obiad musi być syty, kolorowy i bogaty w składniki, które dbają nie tylko o kora nadnerczy, ale o całą Twoją odporność. Zacznijmy od podstaw:

• pieczony filet z dorsza, do tego puree ziemniaczane, ogórki kiszone i surówka z marchwi,
• gulasz wołowy z papryką, cukinią i brązowym ryżem,
• kurczak duszony z warzywami (marchew, seler, pietruszka), podany z kaszą gryczaną,
• leczo warzywne na bazie pomidorów, z dodatkiem kiełbasy drobiowej oraz dużą garścią natki pietruszki.

Dlaczego taki wybór? Mięso, ryby i jaja zawierają białko, którego Twoje nadnercze bardzo potrzebuje, żeby lepiej radzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego. Warto dodać coś słony do obiadu – czasem niedobór sodu staje się poważnym objawem niedoboru w tej jednostce chorobowej. Pamiętaj także o kolorowych warzywach – ułatwiają utrzymanie stężenia elektrolitów na właściwym poziomie i są świetnym źródłem witamin oraz błonnika. Chcesz zadbać o odpowiedni poziom witamin i minerałów w diecie? Zajrzyj do witaminy i minerały w diecie.

Kolacja – propozycje posiłków

Wieczór, cisza, a Twój organizm potrzebuje jeszcze trochę troski… Pokarm na kolację przy niedoczynności nadnerczy musi być lekki, a jednocześnie odżywczy, bo kora nadnerczy nie przestaje wtedy pracować.

• sałatka z gotowanym jajkiem, awokado, rukolą i pestkami dyni, lekko skropiona oliwą,
• pieczona pierś z kurczaka, do tego ziemniaki z koperkiem i surówka z kiszonej kapusty,
• kanapki z makrelą wędzoną, szczypiorkiem i rzodkiewką, na ciemnym pieczywie,
• leczo warzywne z dodatkiem ciecierzycy i natki pietruszki.

Zastanawiasz się, czy to ma sens? To naprawdę działa! Regularne spożycie białka, warzyw i dobrych źródeł węglowodanów pomaga utrzymać stabilny poziom glukozy przez całą noc, a to daje nadnercze czas na odpoczynek i regenerację.

Pamiętaj – osoby z niedoczynnością nadnerczy często mają zaburzone stężenia sodu i potasu, przez co łatwiej mogą odczuwać spadki energii, zawroty głowy czy nieprzyjemne objawy niedoboru. Kluczem jest więc różnorodność, stabilność masy ciała i dopasowanie porcji do aktualnych potrzeb pacjenta. Ostatecznie, jeśli masz wątpliwości – naprawdę warto skonsultować swój jadłospis z dietetykiem, zwłaszcza gdy stężenie kortyzolu budzi niepokój.

Suplementacja w niedoczynności nadnerczy

Jakie suplementy mogą wspierać funkcjonowanie nadnerczy?

Niedoczynność nadnerczy to temat wymagający indywidualnego podejścia i pełnej czujności. Czy zdarza Ci się zastanawiać, zobacz podkreślony zwrot w tekście jest tutaj: czy odpowiednia suplementacja naprawdę może poprawić jakość życia pacjentów z chorobą addisona? To pytanie, które słyszę na co dzień i… tak, odpowiedź bywa pozytywna. Oczywiście, nie wszystkie suplementy zadziałają jednakowo u każdego pacjenta, ale niektóre składniki mogą pomóc zrównoważyć poziomy hormonów kory nadnerczy i ogólnie zadbać o lepsze funkcjonowanie nadnercza.

Wśród najczęściej wymienianych substancji wspierających kora nadnerczy, pojawiają się witamina C, witamina B6 oraz magnez. Mają one udowodnione działanie wspomagające produkcję hormonów, co jest absolutnie kluczowe w terapii przewlekłego niedoboru hormonów kory nadnerczy. Dodatkowo można sięgać po adaptogeny, na przykład różeniec górski, ashwagandhę czy żeń-szeń – o ich mechanizmie działania warto przeczytać w artykule o adaptogeny. Adaptogeny mają swoją tradycję i mogą, choć łagodnie, wesprzeć pracę nadnerczy w trudniejszych dniach.

Szczególnie przy leczeniu niedoczynności kory nadnerczy polega się na farmakologicznej substytucji, czyli stosowaniu leków takich jak hydrokortyzon czy, u nielicznych pacjentów, mineralokortykoidów np. aldosteron. Jednak nawet przy leczeniu substytucyjnym, regularne przyjmowanie witamin czy minerałów bywa uzasadnione. To niby drobiazg, ale różnica potrafi być wyraźna. Magnez nie tylko wpływa na reakcje hormonalne, ale też pomaga łagodzić objaw przewlekłego zmęczenia czy napięcia. Z kolei witamina B6 to wsparcie dla funkcji nerwowych i odpornościowych – a przecież kora nadnerczy tego właśnie potrzebuje.

W praktyce warto pamiętać, że:

• warto dbać o odpowiedni poziom magnezu w diecie,
• witamina C chroni kora nadnerczy w czasie stresu,
• witamina B6 wspiera metabolizm i produkcję hormonów.

Nie zapominajmy jednak, że każdy organizm jest inny – pojawiać się mogą niepokojące objawy lub reakcje niepożądane, dlatego suplementację zawsze należy dostosować do potrzeb, najlepiej analizując sugestie lekarza lub dietetyka.

Kiedy warto zwrócić się o pomoc do dietetyka?

Zastanawiasz się, czy samodzielne eksperymentowanie z suplementami wystarczy? A co, jeśli powiem Ci, że konsultacja ze specjalistą – szczególnie przy przewlekłych schorzeniach takich jak zaburzenia pracy kora nadnerczy – to nie fanaberia, a konieczność? Pacjent, u którego rozpoznano niedoczynność kory nadnerczy, musi regularnie przyjmować leki z hydrokortyzonem (lub też innym glikokortykosteroidem). Jednak wsparcie dietetyczne i indywidualizacja diety mogą nie tylko poprawić ogólnego stanu zdrowia, ale wręcz zapobiec przełom nadnerczowy – sytuacji zagrażającej życiu.

Bywają momenty, gdy pacjent zaczyna obserwować nowe objawy, czuje, że terapia nie przynosi pełnych rezultatów, lub trafia na trudności z właściwym zbilansowaniem jadłospisu i przyjmowaniem suplementów. W tych chwilach nie warto udawać bohatera. Dietetyk kliniczny ukojarzy nie tylko lęki, ale i poprowadzi przez gąszcz zaleceń. Doradzi, kiedy i jak przyjmować magnez, witaminy z grupy B czy hydrokortyzon. Co istotne, pomoże również wykluczyć produkty mogące osłabiać działanie leków lub prowadzić do niedobór mikroelementów.

Jeśli pojawiają się niepokojące objawy, na przykład nagłe osłabienie, ból głowy czy zaburzenia ciśnienia, wizyta u dietetyka to sensowny krok, by poprawić jakość życia, usprawnić leczenie i uniknąć przełom nadnerczowy.

Odpowiedzialne podejście do suplementacji i indywidualnie dobrana dieta – to naprawdę działa! Gdy chodzi o nadnerczowy komfort, nie zostawiaj tego przypadkowi. Niech Twoja codzienność będzie spokojniejsza, a leczenie skuteczniejsze – dzięki temu poprawisz jakość swojego funkcjonowania nawet w wymagających dniach.

Czy zmiana diety może poprawić funkcjonowanie nadnerczy?

No dobrze. Zastanawiasz się, czy w praktyce rzeczywiście masz wpływ na funkcjonowanie swoich nadnerczy? To kluczowe pytanie, zwłaszcza jeśli zdiagnozowano u Ciebie chorobę związaną z niewydolnością kory nadnerczy. Odpowiedź wcale nie jest jednoznaczna, ale… Dieta potrafi zdziałać cuda. I to nie jest tylko puste hasło z reklam!

Jak dieta wpływa na stan zdrowia przy niedoczynności nadnerczy?

Wyobraź sobie, że kora nadnerczy działa jak strażnik dbający o równowagę w organizmie. Nagle pojawia się uszkodzenie, zaburzające produkcję istotnych hormonów, takich jak kortyzol. Wtedy właśnie na scenę wchodzi dieta – i to wcale nie w drugoplanowej roli. Dietetyczne wsparcie nabiera znaczenia, kiedy mówimy o przewlekle trwającej niewydolność kory nadnerczy może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych — od problemów z ciśnieniem, przez nieznośne zmęczenie, aż po groźny przełom nadnerczowy.

Zbilansowana dieta nie zastępuje konwencjonalnego leczenia, ale! To, co jesz każdego dnia, może wzmacniać organizm oraz wspierać stabilizację poziomu glukozy i elektrolitów, których zaburzenia pojawiają się przy wtórna niedoczynność kory nadnerczy. Odpowiedni jadłospis minimalizuje objawy niedoczynności, nawadnia i wspomaga regenerację sił. Czyli, efekt jest prosty: lepsze samopoczucie, większa odporność — a czasami wręcz nowa energia do życia. To naprawdę działa!

Ale na co zwrócić szczególną uwagę?

• niezwykle istotne są regularne pory posiłków,
• w każdym głównym daniu powinny znajdować się źródła białka i węglowodanów złożonych,
• warto ograniczyć gotowe produkty z dużą ilością sodu i cukrów prostych.

Dlaczego? Bo nadnercze potrzebuje stabilnych warunków do pracy. Przysadka, która reguluje jego funkcjonowanie, jest bardzo wrażliwa na wahania cukru we krwi. Właściwy poziom elektrolitów i nawodnienie, zachowane dzięki odpowiedniej diecie, mogą wręcz uchronić pacjenta przed przełomem nadnerczowym. Słyszałeś o czymś, co tak skutecznie wspiera codzienną walkę z objawy niedoczynności kory nadnerczy? To nie czary — to zwyczajne, mądre żywienie.

Warto dodać, że w chorobie addisona kora nadnerczy nie radzi sobie z produkcją hormonów, więc nawet drobna zmiana w sposobie odżywiania nierzadko daje bardzo realną poprawę. Do tego nie można zapominać o przemyślanym wsparciu mikroelementami, również tymi obecnymi tylko w naturalnych produktach.

Czy możliwe jest odwrócenie niedoczynności nadnerczy dzięki diecie?

A co, jeśli powiem Ci, że sama dieta to za mało, aby cofnąć niedoczynność kory nadnerczy mówimy w sytuacji, gdy dochodzi do uszkodzenia nadnerczy lub ich zaburzonej pracy? Owszem, dieta pomaga minimalizować objawy niedoczynności i pozwala organizmowi w miarę normalnie funkcjonować. Ale — i tu warto być szczerym — nie istnieje żaden magiczny składnik, który odbuduje kory nadnerczy. Uszkodzenie, raz powstałe, nie cofnie się przez samą zmianę posiłków.

Niedożywienie, choroby zakaźne, cukrzyca typu czy addison — każdy z tych problemów rzutuje na nadnercze w unikalny sposób, a czasem skutkuje wtórna niedoczynnością kory nadnerczy. Kluczowe jest więc, by współpracować z lekarzem oraz dietetykiem klinicznym, którzy dobiorą jadłospis pod konkretnego pacjenta, zależnie od obrazu choroby. Zastanawiasz się, czy to ma sens? Gdy przemyślisz wszystkie „za” i „przeciw”, odpowiedź nasuwa się sama — nawet jeśli nie cofniesz choroby, możesz realnie poprawić jakość codziennego funkcjonowania.

Niewydolności nadnerczy wymagają wieloaspektowego podejścia. Dieta daje Ci narzędzia, ale kluczem są regularność, samodyscyplina i wsparcie w leczeniu farmakologicznym. Objawy niedoczynności kory nadnerczy dają się oswoić lepiej, jeśli zadbasz o siebie na co dzień — nawet jeśli czasami, gdy masz „gorszy dzień”, wydaje się to wyzwaniem ponad siły.

Pamiętaj, że organizm to całość, a każda komórka kory nadnerczy walczy o równowagę. To od Ciebie zależy, jak bardzo sobie pomożesz — wystarczy kilka świadomych zmian. Zaskoczyło mnie, jak proste to było — mówili już niejedni pacjenci!